Chỉ số chất lượng không khí (AQI) là gì? Có hại không?

Chỉ số chất lượng không khí (AQI) là gì mà ngày càng được nhắc đến nhiều trong các bản tin môi trường, y tế và đời sống? Đây là thước đo quan trọng giúp đánh giá mức độ ô nhiễm không khí yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người. Vậy làm sao để biết môi trường  đang sống có an toàn không, và cách ứng dụng AQI ra sao? Hãy cùng Airdog Việt Nam tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây!

Chỉ số chất lượng không khí (AQI) là gì trong đời sống?

AQI viết tắt của từ gì? AQI là viết tắt của “Air Quality Index”, hay Chỉ số chất lượng không khí. Vậy AQI là gì trong đời sống? Là một chỉ số tổng hợp dùng để đánh giá mức độ ô nhiễm không khí trong một khu vực tại một thời điểm cụ thể. Nhiều quốc gia, trong đó có nước ta, sử dụng AQI để giúp người dân nhận biết tình trạng mức độ ô nhiễm không khí ở Việt Nam và có biện pháp bảo vệ sức khỏe kịp thời. 

Vậy chỉ số chất lượng không khí (AQI) cho biết điều gì? Chỉ số AQI càng cao, mức độ ô nhiễm càng lớn, đồng nghĩa với nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe càng đặc biệt với người già, trẻ em và người có bệnh nền.

Chỉ số chất lượng không khí (AQI) là gì còn có thể hiểu là công cụ cảnh báo sớm, giúp chủ động hơn trong sinh hoạt và chăm sóc sức khỏe, đặc biệt trong bối cảnh ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng.

AQI được hình thành từ những yếu tố nào?

Để hiểu sâu hơn về chỉ số chất lượng không khí (AQI) là gì, cần biết nó được cấu thành từ các thành phần nào. Theo Cơ quan bảo vệ môi trường Hoa Kỳ EPA, chỉ số AQI được tính toán dựa trên đánh giá của 5 chỉ số ô nhiễm chính như:

• Bụi mịn (PM2.5, PM10): Các hạt bụi siêu nhỏ này có thể xâm nhập sâu vào phổi và máu, gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
• Ozone (O₃): Ozone gần mặt đất có thể gây kích ứng đường hô hấp và làm trầm trọng thêm các bệnh như hen suyễn.
• Carbon Monoxide (CO): Khí CO có thể ảnh hưởng đến khả năng hô hấp của cơ thể, làm giảm lượng oxy cung cấp cho các cơ quan.
• Nitrogen Dioxide (NO₂): Khí này là sản phẩm của quá trình đốt cháy nhiên liệu và có thể gây kích ứng hệ hô hấp.
• Sulfur Dioxide (SO₂): Là sản phẩm của việc đốt cháy nhiên liệu chứa sulfur, khí này có thể gây hại cho hệ hô hấp và tim mạch.

Các chất này được đo lường độc lập, sau đó quy đổi thành chỉ số con và tổng hợp lại để cho ra chỉ số AQI tổng thể của khu vực tại thời điểm theo dõi.

Cách đọc và phân loại mức độ chỉ số AQI

Một trong những phần quan trọng nhất để hiểu chỉ số chất lượng không khí (AQI) là gì, là biết cách phân loại nó. Chỉ số AQI được tính bằng cách chuyển đổi nồng độ thực tế của từng chất ô nhiễm trong không khí thành một chỉ số từ 0 đến 500 theo thang AQI. Chỉ số AQI được chia thành 6 mức độ  từ “Tốt” đến “Nguy hại” với mã màu và cảnh báo sức khỏe tương ứng, giúp người dân dễ nhận diện. 

• AQI từ 0 – 50 (Tốt): Không có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, không cần phải lo lắng. Đây là câu trả lời cho thắc mắc AQI bao nhiêu là tốt.
• AQI từ 51 – 100 (Trung bình): Mức độ ô nhiễm có thể ảnh hưởng nhẹ đến những người nhạy cảm với không khí ô nhiễm
• AQI từ 101 – 150 (Kém): Có thể gây vấn đề sức khỏe cho những người có bệnh về đường hô hấp hoặc tim mạch.
  AQI từ 151 – 200 (Xấu): Nguy cơ đối với sức khỏe con người, đặc biệt là những người có vấn đề về sức khỏe.
• AQI từ 201 – 300 (Rất Xấu): Các vấn đề sức khỏe trở nên nghiêm trọng hơn, đặc biệt là đối với người già, trẻ em và người mắc bệnh tim mạch.
• AQI từ 301 – 500 (Nguy hại): Mức độ ô nhiễm cực kỳ cao, có thể gây ảnh hưởng xấu đến mọi người, cần hạn chế ra ngoài.

Nếu vẫn thắc mắc chỉ số chất lượng không khí (AQI) là gì trong đời sống, thì đây chính là công cụ giúp người dân biết nên ra ngoài hay ở trong nhà, có cần đeo khẩu trang, bật máy lọc không khí hay không  từ đó chủ động bảo vệ sức khỏe trước ô nhiễm.

Chỉ số AQI bao nhiêu cần dùng máy lọc không khí?

Theo khuyến nghị của chuyên gia, nên sử dụng máy lọc không khí từ ngưỡng AQI 51 trở lên, tức ngay cả khi không khí chỉ mới ở mức “Trung bình”. Đặc biệt, khi AQI từ 151 trở lên (mức “Xấu”), việc lọc không khí là bắt buộc nếu muốn hạn chế các tác động xấu đến sức khỏe. Đây cũng là minh chứng thực tế cho việc chỉ số chất lượng không khí (AQI) là gì không chỉ là con số, mà còn là tín hiệu để hành động kịp thời.

Tại các thành phố lớn như TP.HCM hay Hà Nội, ô nhiễm không khí thường tăng cao vào mùa khô hoặc giờ cao điểm. Để đảm bảo không khí trong lành tại nhà, máy lọc không khí Airdog là giải pháp hiệu quả. Với công nghệ TPA và cảm biến AQI tự động giúp loại bỏ bụi mịn PM2.5, vi khuẩn, virus, mang lại môi trường sống an toàn và dễ chịu.

Chỉ số AQI ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe con người?

Khi AQI ở mức cao, không khí chứa đầy bụi mịn, khí độc hại và các chất ô nhiễm khác. Việc hiểu rõ chỉ số chất lượng không khí (AQI) là gì sẽ giúp bạn nhận biết mức độ nguy hiểm và chủ động có biện pháp phòng tránh phù hợp.

Ảnh hưởng đến hệ hô hấp

Hít thở không khí ô nhiễm có thể gây kích ứng phổi, dẫn đến ho, viêm phế quản, viêm họng và đặc biệt là làm nặng thêm các bệnh lý mãn tính như hen suyễn hoặc COPD. Bụi mịn PM2.5 là tác nhân nguy hiểm hàng đầu vì có khả năng xâm nhập sâu vào phế nang và gây viêm nhiễm kéo dài.

Xem thêm bài viết: Cháy rừng gây ô nhiễm không khí, ảnh hưởng đến sức khỏe

Nguy cơ đối với tim mạch

Không khí ô nhiễm làm co mạch máu, tăng huyết áp và ảnh hưởng đến tuần hoàn máu. Các nghiên cứu cho thấy người thường xuyên tiếp xúc với AQI cao có nguy cơ đau tim, đột quỵ, rối loạn nhịp tim cao hơn người sống trong môi trường sạch.  Đây là lý do vì sao việc theo dõi chỉ số chất lượng không khí (AQI) là gì mỗi ngày là điều cần thiết, đặc biệt với người có bệnh nền.

Hệ lụy đến khả năng sinh sản và thai kỳ

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc hít thở không khí ô nhiễm trong suốt thai kỳ có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, gây ra các vấn đề về sinh sản và tăng nguy cơ sảy thai.Phụ nữ sống trong khu vực ô nhiễm cao có nguy cơ sinh con tự kỷ cao gấp hai lần, đặc biệt trong giai đoạn cuối thai kỳ.

Suy giảm chức năng thận

Ô nhiễm không khí có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về thận, đặc biệt là ở những người có tiền sử bệnh lý thận hoặc các bệnh nền khác. Các phân tử ô nhiễm làm gia tăng áp lực lên thận, dẫn đến nguy cơ tổn thương và suy giảm chức năng lọc máu, thậm chí gây suy thận

Cách giảm thiểu chỉ số ô nhiễm không khí AQI tại Việt Nam

Sau khi hiểu rõ chỉ số chất lượng không khí (AQI) là gì, việc chủ động cải thiện môi trường sống, biện pháp khắc phục ô nhiễm không khí là điều cần thiết. Dưới đây là một số phương pháp giúp giảm:

• Sử dụng máy lọc không khí chất lượng: Máy lọc không khí như Airdog giúp loại bỏ bụi mịn và các chất ô nhiễm có trong không khí, tạo môi trường sống trong lành.
• Tăng cường trồng cây xanh: Cây xanh không chỉ tạo bóng mát mà còn giúp lọc khí và cải thiện chất lượng không khí.
• Hạn chế sử dụng phương tiện cá nhân: Dùng phương tiện công cộng hoặc đi bộ thay vì lái xe sẽ giúp giảm lượng khí thải độc hại.
• Đóng cửa khi không khí ô nhiễm cao: Trong những ngày AQI xấu, hạn chế ra ngoài và đóng cửa nhà để ngăn không khí ô nhiễm xâm nhập.
• Tạo không gian sống trong lành: Duy trì sự thông thoáng trong nhà, sử dụng máy hút ẩm, và thường xuyên vệ sinh không gian sống.

Việc hiểu rõ chỉ số chất lượng không khí (AQI) là gì và cách ứng dụng chỉ số này trong đời sống sẽ giúp bạn và gia đình chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe. Trong bối cảnh ô nhiễm không khí ngày càng gia tăng tại các đô thị lớn, đừng quên theo dõi AQI thường xuyên và trang bị máy lọc không khí chất lượng như Airdog để giữ không gian sống luôn sạch sẽ và an toàn. Hãy để Airdog đồng hành cùng bạn trong việc bảo vệ sức khỏe của cả gia đình khỏi ô nhiễm không khí!